Ημερομηνία Λήξης Φαρμάκου: Τι Πραγματικά Σημαίνει – Τι ισχύει για την ινσουλίνη
Μελέτη του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) εστιάζει στην ημερομηνία λήξης των φαρμάκων και την ασφάλεια.
Ξαφνικά σας πιάνει πονοκέφαλος. Σπεύδετε προς το ντουλάπι με τα φάρμακα για να βρείτε μια ασπιρίνη. Μόνο που, δυστυχώς, διαπιστώνετε ότι η ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στο κουτί του φαρμάκου δείχνει ότι αυτό έχει λήξει πριν από ένα χρόνο… Έχει λήξει πραγματικά το φάρμακο; Το παίρνετε ή όχι; Αν αποφασίσετε τελικά να πάρετε την ληγμένη ασπιρίνη, θα κάνετε ένα θανατηφόρο λάθος ή απλά θα συνεχίσετε να υποφέρετε από τον πονοκέφαλο;
Αυτό είναι ένα συχνό δίλημμα που πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Αμερικανικό περιοδικό «Psychopharmacology Today» προσφέρει κάποιες συμβουλές πάνω στο θέμα.
Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι η ημερομηνία λήξης ενός φαρμάκου έχει την σημασία της, αλλά πιθανώς δεν είναι αυτή που νομίζετε.
Από τότε που ψηφίστηκε ο σχετικός νόμος το 1979, οι κατασκευαστές φαρμάκων υποχρεούνται να αναγράφουν μια ημερομηνία λήξης για τα προϊόντα τους. Αυτή είναι η ημερομηνία κατά την οποία ο κατασκευαστής εξακολουθεί να μπορεί να εγγυηθεί την πλήρη ισχύ και την ασφάλεια του φαρμάκου.
Τα περισσότερα από όσα γνωρίζουμε για τις ημερομηνίες λήξης των φαρμάκων προέρχονται από μια μελέτη που διεξήχθη από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) κατόπιν αιτήματος του Αμερικανικού Στρατού. Διαθέτοντας ένα μεγάλο σε όγκο και αξία απόθεμα φαρμάκων, ο στρατός αντιμετώπισε το φαινόμενο να πετάει και να αντικαθιστά όλα τα φάρμακά του κάθε λίγα χρόνια. Αυτό που ανακάλυψαν μετά από τη σχετική μελέτη είναι ότι το 90% περισσοτέρων από 100 φαρμάκων (τόσο συνταγογραφούμενων όσο και μη συνταγογραφούμενων) ήταν απολύτως κατάλληλα για χρήση ακόμα και 15 χρόνια μετά την ημερομηνία λήξης.
Ποιες ουσίες εξαιρούνται
Επομένως, η ημερομηνία λήξης δεν υποδεικνύει πραγματικά το χρονικό σημείο μετά από το οποίο το φάρμακο παύει να είναι πλέον αποτελεσματικό ή επικίνδυνο για χρήση. Οι ιατρικές αρχές, βέβαια, μπορούν να αποφανθούν εάν το ληγμένο φάρμακο είναι ασφαλές για χρήση, ακόμα και αν αυτό έχει λήξει πριν από χρόνια. Μια σπάνια εξαίρεση σε αυτό μπορεί να είναι η τετρακυκλίνη, αλλά η σχετική με αυτήν μελέτη είναι αμφιλεγόμενη μεταξύ των ερευνητών. Είναι αλήθεια ότι η αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου μπορεί να μειωθεί με την πάροδο του χρόνου, αλλά μεγάλο μέρος της αρχικής ισχύος εξακολουθεί να παραμένει ακόμη και μια δεκαετία μετά την ημερομηνία λήξης. Εξαιρουμένης της νιτρογλυκερίνης, της ινσουλίνης και των υγρών αντιβιοτικών, τα περισσότερα φάρμακα είναι τόσο μακράς διάρκειας όσο και αυτά που εξετάστηκαν από τον αμερικανικό στρατό. Η διατήρηση ενός φαρμάκου σε δροσερό μέρος, όπως το ψυγείο, μπορεί βοηθήσει ένα φάρμακο να παραμείνει σε ισχύ για πολλά χρόνια.
Είναι, λοιπόν, η ημερομηνία λήξης των φαρμάκων ένα «κόλπο» μάρκετινγκ από τις φαρμακοβιομηχανίες, για να μας αναγκάζουν να ανανεώνουμε τακτικά το ντουλάπι των φαρμάκων μας, αλλά και τις «τσέπες» τους; Μπορείτε να το δείτε και έτσι. Ή μπορείτε επίσης να το εξετάσετε υπό το εξής πρίσμα: Οι αναγραφόμενες ημερομηνίες λήξης των φαρμάκων πρέπει να είναι πολύ συντηρητικές για να εξασφαλίσετε ότι παίρνετε αυτό για το οποίο πληρώσατε. Και, πράγματι, αν μια φαρμακοβιομηχανία θα έπρεπε να κάνει εργαστηριακές δοκιμές για ημερομηνίες λήξης μεγαλύτερης περιόδου, αυτό θα επιβράδυνε την ικανότητά της για έρευνα και ανάπτυξη νέων και βελτιωμένων φαρμακευτικών συνθέσεων.
Τελικά, τι να κάνετε;
Την επόμενη φορά που θα αντιμετωπίσετε το δίλημμα ημερομηνίας λήξης ενός φαρμάκου, σκεφτείτε: Εάν η ημερομηνία λήξης έχει περάσει πριν από μερικά χρόνια και είναι σημαντικό για εσάς το φάρμακο να είναι απολύτως και 100% αποτελεσματικό, ίσως είναι προτιμότερο να το αντικαταστήσετε με ένα καινούργιο. Φυσικά, εάν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις σχετικά με την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητα οποιουδήποτε φαρμάκου, ρωτήστε τον φαρμακοποιό σας. Αυτός είναι η ασφαλέστερη πηγή πληροφόρησης σχετικά με τα φάρμακά σας.
Από τον Αλέξανδρο Δ. Τζεφεράκο, Μαιευτήρα – Γυναικολόγο, Επιστημονικό Διευθυντή στη «ΜΟΝΑΔΑ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΡΕΑ», Μαιευτήριο «ΡΕΑ»