Long Covid: Μήπως μπορούμε να παρέμβουμε; Τι λένε οι μελέτες

Γράφει ο Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας

 

Η μελέτη έγινε με συμμετοχή 5 Νοσοκομείων στις ΗΠΑ ανάμεσα σε 309 ασθενείς COVID-19 και 457 υγιείς συμμετέχοντες. Παρακολουθήθηκαν και ελέγχθηκαν σε 3 χρονικές στιγμές,

— αρχικά κατά την διάγνωση της νόσου covid
— μετά στη οξεία φάση της νόσου
— και τέλος, 2-3 μήνες μετά την έναρξη της νόσου και των συμπτωμάτων (αυτή η φάση που σχετίζεται με την Long Covid λέγεται και PASC=post-acute sequelae of covid)

Μετά από αυτες τις φάσεις, αν τα συμπτώματα παραμείνουν και διαρκούν περισσότερο από 12 εβδομάδες, τότε πια μιλάμε για CHRONIC COVID-19 SYNDROME ή απλά LONG COVID, το οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα ποσοστό από 30-70% όσων έχουν νοσήσει, άλλοι με ηπιότερα και λίγα συμπτώματα και άλλοι δυστυχώς με σοβαρές διαταραχές για την υγεία αλλά και την καθημερινή διαβίωση.

Υπάρχουν λοιπόν ευρήματα που θα μας οδηγούσαν να καταλάβουμε ΠΟΙΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ να εμφανίσουν long covid ???

Και αν ΝΑΙ, μπορούμε, αφού εντοπίσουμε αυτούς τους παραγοντες κινδυνου, ΝΑ ΠΑΡΕΜΒΟΥΜΕ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ώστε να μην επιτρέψουμε την εξέλιξη της αρχικής νόσου σε Chronic Long Covid Syndrome ???
Να θυμηθούμε ότι τα πιο συχνά συμπτώματα της Long Covid περιλαμβάνουν, εμμένουσα κόπωση (52%), διαταραχές μνήμης ή brain fog (θόλωση) και άλλα νευρολογικά συμπτώματα (25%), δύσπνοια, βήχα και άλλα αναπνευστικά συμπτώματα (42%), ανοσμια και δυσγευσια (18%), γαστρεντερικές διαταραχές 9%) και ακόμα πολλά από οποιοδήποτε σύστημα του οργανισμού μας.

Για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν ότι πιο σύγχρονο της λεγόμενης ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ με τις νεες μεθόδους των MULTI-OMICS (proteomics, metabolomics etc) (δυσκολο και δυσνόητο κομμάτι για τους μη γνωρίζοντες)(multi-omics systems biology aproaches to identify, quantify and immunologically characterise biological factors associated with and anticipating different PASC = δλδ μέσω σύγχρονων μελετών να διαπιστώσουμε κάποιους ΒΙΟΔΕΙΚΤΕΣ που θα μας οδηγήσουν σε διαγνωστική αλλά και θεραπευτική προσέγγιση !!!)

Φαίνεται λοιπον ότι υπάρχουν κάποια ευρήματα, καποιοι βιοδείκτες (biomarkers) δλδ παραγοντες κινδυνου (global plasma proteomic and metabolomic profiles) οι οποίοι σίγουρα θα μελετηθούν πιο αναλυτικά).

Αυτοί οι παραγοντες κινδυνου είναι (PASC-anticipating risc factors) :
1) η αναζοπύρωση του ιού της λοιμώδους μονοπυρήνωσης (EBV)EPSTEIN-BARR viremia που αναδείχθηκε μέσω της ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ (να αναφέρουμε ότι μελετήθηκε μαζί και ο CMV= κυτταρομεγαλοϊός, που όμως δεν έδειξε αύξηση ή αναζωπύρωση, στοιχείο που ενισχύει την άποψη του ρόλου του ιού EBV)
2) ύπαρξη στον ορό mRNA-fragments of SARS-CoV-2 (RNAemia)(έλεγχος PCR ορού και σύγκριση στο ξεκίνημα και στην πορεία της νόσου)
3) ιικό φορτίο σε ρινοφαρυγγικό έλεγχο (nasal-swab viral loads) και σύγκριση στην πορεία της νόσου
4) αυτοαντισώματα (autoAbs) ως δείκτες αυτοάνοσης διαταραχής που ελέγχουμε κατά τη διάγνωση και μετά ξανά στην πορεια, κυρίως
— anti-interferon-alpha 2 (anti-IFN-α2) = σχετίζεται με αναπνευστικές διαταραχές PASC και
— anti-SARS-CoV-2-IgG νουκλεοκαψιδίου = σχετίζεται με νευρολογικές διαταραχές PASC
— και ANAs (Ro/SS-A, La/SS-B, U1-snRNP, Jo-1, P-1) υποδηλώνοντας αυτοάνοση διαταραχή
5) η ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ στον έλεγχο έδειξε ότι στην PASC (δλδ στην πορεία για Long Covid) τα επίπεδα της πεφτουν και σταδιακά εμφανίζονται χαμηλότερα
6) ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ επίσης φαίνεται ότι σχετίζεται με την πορεία της νόσου για PASC ή και αργότερα Long Covid

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η πορεία της νόσου από την απλή αρχική διάγνωση COVID-19, μέχρι την PASC και αργότερα την LONG COVID, δείχνει ότι θα μας απασχολήσει ιδιαίτερα, σαν μια ΝΕΑ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΡΙΣΗ.

Όμως έχουμε ήδη ευρήματα που υποδεικνύουν ότι κάποιοι παραγοντες κινδυνου που εντοπίστηκαν με νέες υποσχόμενες τεχνικές, αυτοί λοιπον οι παραγοντες, θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν. Για παράδειγμα
– να δώσουμε αντιική θεραπεία για την εμφάνιση ενεργοποίησης του ιού EBV
– να δώσουμε γρηγορα αντιιικά-covid φάρμακα για την RNAemia του SARS-CoV-2
– να χορηγήσουμε θεραπεία για τα αυτοαντισωματα και να ελέγξουμε την υπερφλεγμονή
– να χορηγήσουμε θεραπεία υποκατάστασης για την παρατηρούμενη χαμηλή κορτιζόλη

Όλα αυτά θα μπορούσαν να βελτιώσουν ή θεραπεύσουν την πορεία από μια απλή λοίμωξη σε ένα χρόνιο πρόβλημα.
Οι μελέτες δεν τελειώνουν. Χρειάζεται ακόμα μεγάλος δρόμος να διανύσουμε αλλά σίγουρα έχουμε πια και τις γνώσεις και την τεχνολογια στο πλευρό μας για να κερδίσουμε τη μάχη.
(Το άρθρο γράφτηκε μετά από μελέτη του ιατρικού επιστημονικού περιοδικό CELL).

Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας