Παχυσαρκία: Γιατί κάποιοι παχύσαρκοι παραμένουν υγιείς και κάποιοι όχι

Γράφει ο Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας 

Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ είναι ουσιαστικά η υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα (λιπώδη ιστό, ήπαρ, μύες και αλλού), ως αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών παραγόντων που οδηγούν τελικά σε ανισορροπία μεταξύ μιάς αυξημένης ενεργειακής πρόσληψης σε σχέση με την κατανάλωση ενέργειας από τον οργανισμό.

Οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε παχυσαρκία είναι :

1) ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ, χωρίς να έχουν αποσαφηνιστεί, εξαρτώμενοι από γονίδια που ελέγχουν την όρεξη και τον μεταβολισμό μας. Παιδιά με 1 γονέα παχύσαρκο έχουν 50% πιθανότητα να αναπτύξουν και αυτά παχυσαρκία και παιδιά και με τους 2 γονείς παχύσαρκους έχουν 80% πιθανότητα να γίνουν παχύσαρκα.

2) ΟΡΜΟΝΙΚΟΙ, με μία πληθώρα ορμονών να συμμετέχουν στον καθορισμό της ανάπτυξης της παχυσαρκίας. Ο λιπώδης ιστός είναι ουσιαστικά στο σύνολο του ένα ενδοκρινές όργανο που εκκρίνει πολλά πεπτίδια-ορμόνες, με κύριο εκπρόσωπο την ΛΕΠΤΙΝΗ η οποία καθορίζει μέσω της δράσης της στον υποθάλαμο να σταματήσει την πρόσληψη τροφής (ανορεξιογόνος δράση) και προάγει την καύση λίπους για παραγωγή ενέργειας. Όταν η ποσότητα λίπους μειωθεί, τότε μειώνεται η ποσότητα της λεπτίνης και επανέρχεται η όρεξη. Μια άλλη ορμόνη είναι η ΓΚΡΕΛΙΝΗ που εκκρίνεται από το στομάχι, με δράση ορεξιογόνο και τάση για υπερφαγία. Λογικά στην παχυσαρκία όπου λόγω της μεγάλης ποσότητας λιπώδους ιστού υπάρχει και μεγάλη ποσότητα λεπτίνης, θα έπρεπε ο παχύσαρκος να μην έχει όρεξη και να έχει απώλεια βάρους. Όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει επειδή δυστυχώς υπάρχει ”αντίσταση στη λεπτίνη” (κάτι αντίστοιχο με την αντίσταση στην ινσουλίνη) και ο εγκέφαλος του παχύσαρκου λαμβάνει συνεχώς μήνυμα ότι χρειάζεται οπωσδήποτε τροφή.
Στην όλη βέβαια αυτή διαδικασία, συμμετέχουν και άλλοι ορμονικοί άξονες όπως πχ ο άξονας υπόφυσης – επινεφριδίων μέσω της ”κορτιζόνης”, αλλά και άλλες ορμόνες από το λιποκύτταρο, όπως η ”αντιπονεκτίνη” με αντιφλεγμονώδη, αντιαθηρογόνο  και αντιδιαβητική δράση (αυξάνοντας την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη) και ως εκ τούτου με σημαντική δράση στο μεταβολισμο των λιπιδίων και της γλυκόζης. Έτσι όσο πιο παχύσαρκο είναι ένα άτομο, τα επίπεδα της αντιπονεκτίνης είναι πιο χαμηλά οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο διαβήτη, δυσλιπιδαιμιών άρα και μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων.

3) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΟΙ που σχετίζονται με τον ”κακό δυτικό τρόπο ζωής”, τις κακές συνήθειες διατροφής που μαζί με την αποφυγή άσκησης (φυσικής σωματικής δραστηριότητας γενικά), οδηγούν σε αυξημένη ενεργειακή πρόσληψη σε σχέση με την κατανάλωση ενέργειας του οργανισμού μας.

4) ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
– ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΥΠΝΟΣ, οδηγεί σε αύξηση της γκρελίνης, μείωση της λεπτίνης και διαταραχή της αντιπονεκτίνης (δες πιο πάνω). Όλοι οι παχύσαρκοι πρέπει να ελέγχονται για υπνική άπνοια !!!
– ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΚΤΕΣ (ή Ενδοκρινικοί Ρύποι), είναι φυσικές ή τεχνητές χημικές ουσίες που επηρεάζουν και οδηγούν σε διαταραχή της λειτουργίας του ενδοκρινικού μας συστήματος. Όταν ένας τέτοιος ορμονικός διαταράκτης απορροφηθεί από τον οργανισμό μας μπορεί να μπλοκάρει ή να τροποποιήσει τις φυσικές μας ορμόνες οδηγώντας σε ανωμαλίες όπως Διαβήτης, Παχυσαρκία, Καρδιακές παθήσεις, Καρκινοπάθεια , Υπογονημότητα κλπ. Δυστυχώς είναι ουσίες που βρίσκονται σχεδόν παντού πχ φυτοοιστρογόνα, φυτοφάρμακα, πλαστικές ύλες συσκευασίας, καλλυντικά, ακόμα και στο νερό !!!
– ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΣΕ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗ ΗΛΙΚΙΑ
– ΦΑΡΜΑΚΑ όπως διάφορα αντιψυχωσικά, σουλφονυλουρίες για διαβήτη, αντισυλληπτικά και άλλα
– ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ, κυρίως τα πρώτα χρόνια από την διακοπή του καπνίσματος. Η νικοτίνη έχει ανορεξιογόνο δράση (μείωση πρόσληψης τροφής άρα και μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη) και συγχρόνως αύξηση του μεταβολισμού (άρα και αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας) μέσω της ενεργοποίησης της λιπάσης, ένα ένζυμο που διασπά το λίπος. Έτσι συνήθως μετά από τη διακοπή καπνίσματος υπάρχει μια αύξηση του βάρους κατά 5-6 κιλά !!!
– διαφορες παθήσεις όπως Υποθυρεοειδισμος, Νόσος Cushing, και άλλες
– Επίσης η συναναστροφή με παχύσαρκους μπορεί να οδηγήσει κάποιον σε αύξηση του βάρους και παχυσαρκία !!!

 

ΤΙ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΚΡΥΒΕΙ Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Ο Ιπποκράτης ήταν από τους πρώτους που είχε μιλήσει για την παχυσαρκία αναφέροντας ότι <<είναι μια ιατρική διαταραχή, δεν είναι απλά μια ασθένεια αλλά είναι ο προάγγελος άλλων παθήσεων>>
Όπως είδαμε η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ είναι μια κατάσταση που οδηγεί σε διάφορα νοσογόνα μονοπάτια και αυξάνει τον κίνδυνο για
– μεταβολικό σύνδρομο και εξ αυτού κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα
– Υπέρταση
– Σακχαρώδη Διαβήτη
– Δυσλιπιδαιμία (υπερχοληστερολαιμία και υπερτριγλυκεριδαιμία)
– ηπατοπάθεια λόγω λιπώδους διήθησης
– καρκινοπάθεια
– άσθμα
– οστεοαθρίτιδα
– μέχρι και μείωση του προσδόκιμου ζωής (άτομα με BMI 30-35 δηλαδή με παχυσαρκία μπορεί να έχουν μείωση μέχρι και 2-4 χρόνια προσδόκιμου ζωής, ενώ άτομα με BMI>40 δηλαδή σοβαρή ή νοσογόνο παχυσαρκία, μέχρι και 10 χρόνια)

 

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ
Από το 1997 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κηρύξει την παχυσαρκία ως παγκόσμια επιδημία και σχεδόν το 10% των ενηλίκων πάσχουν από παχυσαρκία. Η Ελλάδα έχει υψηλό ποσοστό που φθάνει κοντά στο 20%. Στις ΗΠΑ μελετήθηκε το κόστος των ιατρικών δαπανών το 2005 το οποίο έφτασε σχεδόν τα 200 δις $ αντιπροσωπεύοντας το 20% των ιατρικών δαπανών.

ΜΕΛΕΤΗ COLLEGE OF AGRICULTURE AND LIFE SCIENCE – TEXAS A&M UNIVERSITY – ΓΙΑΤΙ ΚΑΠΟΙΟΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΙ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΥΓΙΕΙΣ !!!
Μετά από όσα είδαμε πιο πάνω είναι παράξενο ότι υπάρχουν κάποιοι παχύσαρκοι οι οποίοι δεν έχουν παθολογικές καταστάσεις ενώ είναι παχύσαρκοι.
Βρέθηκε λοιπόν ότι υπάρχει ένα γονίδιο, το PFKFB3 το οποίο κωδικοποιεί-εκφράζει ένα ένζυμο μέσα στο λιποκύτταρο, (το iPFK2 = 6-φωσφωρο-φρουκτο- κινάση 2), και το ένζυμο αυτό παρ’ότι αυξάνει την εναπόθεση λίπους στους παχύσαρκους, δρα προστατευτικά
– αποτρέποντας την φλεγμονή που προκαλείται στο λιπώδη ιστό και στο ήπαρ και
– αποτρέποντας την αντίσταση στην ινσουλίνη και βελτιώνεται η ευαισθησία της στους ιστούς, με αποτέλεσμα την καλή λειτουργία της.

Αυτοί λοιπόν οι παχύσαρκοι είναι προστατευμένοι από τις μεταβολικές διαταραχές που οδηγούν στις ασθένειες που προείπαμε (διαβήτης, καρδιαγγειακά κλπ).

Έχουν εντοπιστεί 3 γονίδια ακόμα που επηρεάζουν την εναπόθεση του λίπους, περιφερικά στο υποδόριο λίπος το οποίο δεν είναι πολύ επικίνδυνο, αποτρέποντας τη συσσώρευση τόσο ενδοσπλαχνικά, όσο και να κυκλοφορεί στο κυκλοφορικό μας σύστημα.

 

ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΛΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΛΕΓΟΝ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ. ΑΣ ΕΛΠΙΣΟΥΜΕ ΟΤΙ ΣΤΟ ΑΜΕΣΟ ΜΕΛΛΟΝ ΘΑ ΒΡΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΠΑΡΕΜΒΟΥΜΕ ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΗΣ !!!

Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας