Σακχαρώδης διαβήτης: Μια διαχρονική πανδημία – Σχέση γιατρού & ασθενή

Γράφει ο Νικόλαος Γεωργιάδης
Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια πραγματική μάστιγα, μια χρόνια πανδημία που εξελίσσεται συνεχώς, με αυξανόμενους ρυθμούς, παρά τις προσπάθειες τόσο από τα οργανωμένα συστήματα υγείας της πολιτείας όσο και από τις ατομικές δράσεις συλλόγων γιατρών αλλά και των ίδιων των διαβητικών ασθενών, που προσπαθούν στο σύνολο τους να ευαισθητοποιήσουν την κοινωνία απέναντι στη νόσο και στις επιπλοκές που επιφέρει.

Ένα πολύ κομβικό σημείο είναι η σχέση που πρέπει να δημιουργηθεί ανάμεσα στο γιατρό και το διαβητικό ασθενή, που θα παίξει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της νόσου

Ας θυμηθούμε λίγα στοιχεία γενικού ενδιαφέροντος για τον ΣΔ:

– σήμερα υπολογίζονται στην Ελλάδα περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια διαβητικοί, εκ των οποίων οι 300.000 δεν το γνωρίζουν (οι 900.000 είναι επίσημα διαγνωσμένοι)

– αλλά και παγκοσμίως υπολογίζεται ότι περισσότερο από το 10% του πληθυσμού της υφηλίου, θα πάσχει από Διαβήτη μέχρι το 2050

– εκ των διαβητικών το 90-95% είναι ΣΔτ2 και το 5-10% ΣΔτ1 (ενώ ένα πολύ μικρό μέρος μπορεί να είναι κάποιες ιδιαίτερες μορφές διαβήτη και ο δευτεροπαθής διαβήτης που προκαλείται από άλλα νοσήματα)

– το 12% το παγκόσμιου προϋπολογισμού δαπανάται για την αντιμετώπιση του ΣΔ και σχεδόν τα μισά από αυτά για τις επιπλοκές που προκαλεί (Μακρο και μικρό-αγγειοπάθεια δηλαδή Καρδιαγγειακά Νοσήματα, Διαβητική Νεφροπάθεια, Διαβητική Νευροπάθεια, Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια, αλλά και Διαταραχές Δέρματος, Πεπτικού μέχρι και Ψυχικές διαταραχές)

– η σχέση ΣΔ και Alzheimer γίνεται όλο και πιο κατανοητή, ώστε το Alzheimer θεωρείται ότι είναι ο ΔΙΑΒΗΤΗΣ τυπου 3

– το 50% των θανάτων των διαβητικών είναι από επιπλοκές του καρδιαγγειακού

– ο ΣΔτ2 για πολλά χρόνια μπορεί να παραμείνει αδιάγνωστος και δρα ύπουλα, συχνά δε εμφανίζεται όταν ήδη έχουν παρουσιαστεί οι επιπλοκες

– ο ΣΔτ2 είναι πιο συχνός στο Δυτικό κόσμο, με κύρια αιτία την αυξανόμενη παχυσαρκία, την κακή διατροφή και την έλλειψη άσκησης

– είναι σημαντικό να διαγνώσουμε τη νόσο ακόμα και από το στάδιο του ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗ γιατί με άμεση παρέμβαση (κυρίως στον τρόπο ζωής) μπορούμε να υποστρέψουμε τη μεταβολική διαταραχή η οποία δεν αφορά μόνο τους υδατάνθρακες αλλά είναι μια συνολική μεταβολική διαταραχή και των λιπιδίων και των πρωτεϊνών (για τον ΣΔτ1 είναι πιο δύσκολα τα πράγματα στο επίπεδο της πρόληψης).

– τα τελευταία χρόνια η εικόνα της αντιμετώπισης της νόσου έχει βελτιωθεί πολύ, τόσο από τα καινούργια ΦΑΡΜΑΚΑ που στοχεύουν όχι μόνο στη ρύθμιση του ζαχάρου αλλά και στην πρόληψη των επιπλοκών (κάρδιο και νέφρο-προστασία), αλλά και η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ πρόοδος μας έχει δώσει νέα όπλα ελέγχου (μετρητές συνεχούς καταγραφής, μετρητές σκαναρίσματος Libre, αντλίες ινσουλίνης σαν τεχνητό πάγκρεας κλπ)

– επομένως έχουμε ξεφύγει από την απλή γλυκοκεντρική προσέγγιση του διαβητικού (δηλαδή απλά να έχουμε ένα καλό και ρυθμισμένο ζάχαρο και μια σωστή γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) και στοχεύουμε και στη μελλοντική πρόληψη των επιβλαβών επιπλοκών του διαβήτη.

 

Για να επιτευχθούν όμως όλα αυτά, θα πρέπει να υπάρχει μια τέλεια συνεργασία ανάμεσα στο γιατρό και τον διαβητικό ασθενή

– από την πρώτη επαφή θα πρέπει να υπάρχει μια ανοιχτή συζήτηση γιατρού-ασθενή ώστε να μπορέσει ο ασθενής να μάθει ποια είναι η αλήθεια, χωρίς ωραιοποιήσεις και χαϊδέματα

– ούτε βέβαια βοηθάει η τρομοκρατία του ασθενούς με βαρύγδουπους χαρακτηρισμούς

– είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσει ο ασθενής την σοβαρότητα της κατάστασης του, τη σοβαρότητα της νόσου και των πιθανών μελλοντικών επιπλοκών

– πρέπει ο γιατρός να δώσει στον ασθενή να καταλάβει ότι η άμεση και γρήγορη αντιμετώπιση, χωρίς επιπολαιότητες και αναβολές θα αφήσουν μια “προίκα” (μεταβολική μνήμη όπως την ονομάζουμε) που θα παίξει μεγάλο ρόλο στην μετέπειτα πορεία

– για να γίνει όμως αυτό πρέπει και ο γιατρός να μάθει να ακούει τον ασθενή του. Να μάθει τις ιδιαιτερότητες του καθενός, τα ωράρια και το είδος της εργασίας του κάθε ασθενή ξεχωριστά. Να μάθει τι του αρέσει να τρώει και τι απεχθάνεται ώστε να προσαρμόσει σωστά το διατροφικό μοντέλο της νόσου.

– να καταλάβει με επιχειρήματα ο ασθενής γιατί πρέπει να κόψει τις τοξικές του εξαρτήσεις από το κάπνισμα ή το τζανκ φουντ και το κακό που προκαλούν. Και όχι απλά με μια διαταγή «σου απαγορεύω να τα ξαναφάς αυτά» να πιστέψει ο γιατρός ότι ο ασθενής του θα ακολουθήσει σαν πειθήνιο σκυλάκι τις οδηγίες του

– πρέπει ο γιατρός να ξεκλειδώσει την εμπιστοσύνη του ασθενή για να του μεταφέρει τους προβληματισμούς του που τον απασχολούν γενικά στη σωματική και ψυχική υγεία και τυχόν επιπρόσθετα προβλήματα που κρύβει (όπως πχ στυτική δυσλειτουργία, βραδινούς πνιγμούς από άπνοιες ύπνου κλπ)

– να δώσει στον ασθενή να καταλάβει ότι το ζάχαρο θα πρέπει να τον απασχολεί σοβαρά και να ενημερώνεται από σοβαρές πηγές (θλίβομαι πραγματικά βλέποντας μέσα στο Facebook πολλούς διαβητικούς που προσπαθούν να πάρουν οδηγίες από άλλους ανίδεους ασθενείς ή θεόσταλτους προφήτες που τους παροτρύνουν σε σοβαρά λάθη, φάρμακα, διαιτες αποκλεισμού τροφίμων κλπ)

– να συνειδητοποιήσει ο ασθενής ότι τα σημερινά λάθη και ο ωχαδερφισμός, θα οδηγήσουν σε θεραπευτικά λάθη με μελλοντικό αντίκτυπο

– να υπάρχει αλληλοκατανόηση, σεβασμός της προσωπικότητας και να αποφεύγονται αφορισμοί πχ «πως είσαι έτσι» σε έναν παχύσαρκο ασθενή ή «αν δεν χάσεις 50 κιλά δεν κάνεις τίποτα», γιατί τότε όντως ο ασθενής θα ερχεται γεματος ενοχές και μυστικά χωρίς να πει όλα αυτά που πρέπει (και θα βιάζεται να φύγει μια ώρα γρηγορότερα)

– να τίθενται εφικτοί στόχοι, ανάλογα με την ψυχολογία και τη δύναμη του κάθε ασθενή, για το ποσά κιλά πρέπει να χάσει αρχικά (βάλτε στόχο το 5-15% του σωματικού βάρους για αρχή που θα επιφέρει μείωση του καρδιαγγειακό κινδύνου κατά 50%) ή με ποιο τρόπο θα μπορέσει να κόψει το κάπνισμα (αφορισμοί του στυλ, “θα το κόψεις ή θα σε κόψει αυτό” δεν βοηθούν)

– πρέπει ο ασθενής να μάθει ποια θεραπεία είναι η ιδανική γι’ αυτόν, αρχικά χωρίς να τον υποχρεώσουμε αλλά να του εξηγήσουμε πχ τα οφέλη μιας πιθανής ενέσιμης θεραπείας με ινσουλίνη ή άλλα ενέσιμα σκευάσματα

– να μάθει και να εκπαιδευτεί σωστά στον αυτοέλεγχο με τους μετρητές ζαχάρου. Να του εξηγήσουμε ότι και οι μεγάλες ημερήσιες μεταβολές της γλυκαιμίας, (πότε πάνω από 200 mg/dl και μετά υπογλυκαιμία από διορθωτικές ενέσεις Ινσουλίνης) δεν έχουν καλή έκβαση στην πορεία της νόσου και μπορεί σε αυτή την περίπτωση η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη να δείχνει καλη και να τον ξεγελάσει. Επομένως όχι μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές του ζαχάρου.

– να τονίζει ο γιατρός μεν τα λάθη που παρατηρεί ότι κάνει ο ασθενής του, αλλά να προσπαθήσει να τον κάνει συμπαίκτη του στο παιχνίδι της θεραπείας και όχι απλά θεατή

ΘΕΛΕΙ ΤΕΧΝΗ.
ΘΕΛΕΙ ΥΠΟΜΟΝΗ.
ΘΕΛΕΙ ΓΝΩΣΗ.
ΘΕΛΕΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΗΚΟΤΗΤΑ.
ΘΕΛΕΙ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟΣ.

Χωρίς αυτά, θα χαθεί το τραίνο. Και δεν θα φτάσει κανείς στον προορισμό.

 

 

Νικόλαος Γεωργιάδης
Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας