FEATUREDΝΕΑΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ

Συνέντευξη: H κα Ευγενία Βλάχου μιλά για την εξειδίκευση του νοσηλευτή στη διαχείριση του Σακχαρώδη Διαβήτη

Η Ευγενία Βλάχου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νοσηλευτικής  στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής προσπαθεί να κυοφορήσει κάτι νέο στο χώρο της νοσηλευτικής σχετικά με τον Σακχαρώδη Διαβήτη. Η Ευγενία Βλάχου σπούδασε Νοσηλευτική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και με την παρότρυνση του ενδοκρινολόγου Νίκου Θαλασσινού, Διευθυντή της Ενδοκρινολογικής Κλινικής στον Ευαγγελισμό την δεκαετία του ’90, ασχολήθηκε με τον Σακχαρώδη Διαβήτη και μετεκπαιδεύτηκε στην Αγγλία.

Την Ευγενία Βλάχου θα έχουμε τη χαρά να την ακούσουμε στην εκδήλωση του Συλλόγου Νέων Ελλήνων Διαβητικών που θα γίνει στις 10 Νοεμβρίου 2018 στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων ώρα 5-9.30 με θέμα «Εκπαίδευση: Το κλειδί για την αυτορρύθμιση και τον αυτοέλεγχο» αφιερωμένη στον αείμνηστο Χάρη Βασιλόπουλο ενδοκρινολόγο του νοσοκομείου Ευαγγελισμός  που από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 εφάρμοσε την ομαδική εκπαίδευση των πασχόντων από Σ.Δ. τύπου 1

Η κ. Ευγενία Βλάχου  μιλάει στην Ελένη Μπαρμπαλιά και στο  DiabetesLife για ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα, όπως είναι η εξειδίκευση του νοσηλευτή στη διαχείριση του  Σακχαρώδη Διαβήτη.

D.L: Κυρία Βλάχου πρόσφατα ξεκίνησε ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα για την εκπαίδευση των νοσηλευτών  στον σακχαρώδη διαβήτη. Ως υπεύθυνη του Προγράμματος θα θέλατε να μας πείτε τι περιμένετε από αυτό τα μεταπτυχιακό και τι κενά προσδοκείτε ότι θα καλύψει στον ελληνικό χώρο;

Σίγουρα κατά τη δομική οργάνωση, σχεδιασμό και προγραμματισμό ενός μεταπτυχιακού προγράμματος, οι προσδοκίες μου είναι αναμφισβήτητα πολλές και απαιτητικές. Αυτό πάντα συμβαίνει όταν έχεις αφοσιωθεί στην οργάνωση ενός νέου εγχειρήματος που επιθυμείς να πάρει σάρκα και οστά και έχει αρκετά ελπιδοφόρα στοχοθεσία.

Πέρα όμως από την περίοδο της οργάνωσης και των ονείρων για ένα νέο ακαδημαϊκό βήμα, δε μπορώ να παραβλέψω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα μας και την αγκύλωση στη δαιδαλώδη γραφειοκρατία πολλών υπηρεσιών.

Η χώρα μας βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις κατάταξης ανάμεσα σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες αναφορικά με την ύπαρξη ειδικευμένων νοσηλευτών στο σακχαρώδη διαβήτη. Τα καθήκοντα του ειδικευμένου νοσηλευτή (DiabetesSpecialistNurse) έρχονται να καλύψουν  επαγγελματίες υγείας, όπως οι ιατροί, οι ιατρικοί επισκέπτες, οι επισκέπτριες υγείας και άλλοι. Παραταύτα, η μεγάλη μου προσδοκία και ταυτόχρονα όραμα είναι η εξειδίκευση των νοσηλευτών σε αυτό το δύσκολο και ευαίσθητο πεδίο του Διαβήτη, η απόκτηση ικανών γνώσεων και κατάλληλων δεξιοτήτων έτσι ώστε να παρέχουν υψηλού επιπέδου φροντίδα και εκπαίδευση στα άτομα με ΣΔ, να συμμετέχουν ως ισότιμα και αναπόσπαστα μέλη στη Διαβητολογική Ομάδα αλλά και να στελεχώνουν Διαβητολογικά Ιατρεία, Διαβητολογικά Κέντρα, Ενδοκρινολογικές Κλινικές, Παθολογικές Κλινικές,  Κέντρα Υγείας και οποιαδήποτε άλλη δομή προβλέπει παρακολούθηση ατόμων με διαβήτη.

D.I: Στη χώρα μας ο διαβητικός πολλές φορές φεύγει από το νοσοκομείο με ένα σωρό οδηγίες που έχουν γίνει ένα άλυτο παζλ στο κεφάλι του. Οι εξειδικευμένοι νοσηλευτές στη διαχείριση του Σ.Δ.  πως θα μπορούσαν να βοηθήσουν στο αρχικό στάδιο διάγνωσης της πάθησης σύμφωνα με τα όσα συμβαίνουν σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες όπως η Αγγλία στην οποία έχετε μετεκπαιδευτεί ;

Το άτομο που μόλις έχει πρωτοδιαγνωστεί με ΣΔ,στις πλείστες των περιπτώσεων, νιώθει σύγχυση, άγχος, αγωνία, απόγνωση και ανικανότητα διαχείρισης της κατάστασής του. Ο νοσηλευτής, λοιπόν, καλείται να προσεγγίσει το άτομο με κατανόηση, αποδοχή και υπομονή, ώστε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του.Στη συνέχεια, με προθυμία αναλύει διεξοδικά τις ιατρικές οδηγίες και επεξηγεί  όλο το προβλεπόμενο εξατομικευμένο θεραπευτικό σχήμα, σύμφωνα με το μορφωτικό επίπεδο και την ηλικία του ατόμου καθώς επίσης, έχει τη δυνατότητα να το προσαρμόσει στις ανάγκες αλλά και στις προσωπικές επιλογές του ατόμου.

Η ψυχική ενδυνάμωση, είναι ένα σημαντικό μέρος της φροντίδας και ο ψυχολόγος απαραίτητος, ειδικά στη φάση της πρωτοδιάγνωσης. Όμως ο νοσηλευτής είναι εκείνος που θα σκύψει και θα αφουγκραστεί τις ανησυχίες και τις φοβίες του ασθενή,  θα πιάσει το χέρι του όχι μόνο για να του δείξει τις τεχνικές λεπτομέρειες (μετρήσεις γλυκόζης ή ενέσεις ινσουλίνης), αλλά για να τον ενισχύσει, να τον ενθαρρύνει και να του δείξει ότι θα είναι κοντά του,σε όλη αυτή τη χρόνια διαδικασία της νόσου. Τέλος, αποφασίζεται  από κοινού το πλάνο φροντίδας και προγραμματίζονται οι συναντήσεις ατομικής εκπαίδευσης αρχικά και στη συνέχεια οι ομαδικές.

Στην Αγγλία για παράδειγμα υπάρχει 24ωρη τηλεφωνική υποστήριξη του πάσχοντα από ειδικευμένο νοσηλευτή. Κάθε άτομο που διαγνώσκεται με διαβήτη στη Βρετανία,  του ανατίθεται μέσα από το σύστημα υγείας, όχι μόνο ο γιατρός του αλλά και ο νοσηλευτής του. Επίσης, θυμάμαι ότι δινόταν ένας πλήρης, εικονογραφημένος οδηγός, που περιείχε σχεδόν τα πάντα για την πάθηση, την τεχνική ινσουλίνης, τη διατροφή, διευθύνσεις συλλόγων,αλλά και για πολλά άλλα σημαντικά και ουσιαστικά θέματα που αφορούσαν τον πάσχοντα. Εδώ, δεν υπάρχει κάτι τέτοιο οργανωμένο, βρίσκει κανείς μόνο κάποια σχετικά έντυπα, κάποιων φαρμακευτικών εταιρειών στις αίθουσες αναμονής εξωτερικών ιατρείων.

D.L: Υπάρχει η γνώμη  ότι οι νοσηλευτές δεν εξελίσσονται όσο θα έπρεπε γιατί πολλοί γιατροί που ενστερνίζονται την παγιωμένη θέση της ιατρικής αυθεντίας δεν βλέπουν με καλό μάτι αυτή την εξέλιξη.

Πραγματικά, η μακροχρόνια εμπειρία και συνεργασία μου τόσο στον κλινικό όσο και στον ακαδημαϊκό χώρο με την ιατρική κοινότητα δε μου αφήνει τα περιθώρια να ενστερνιστώ μία τέτοια άποψη. Ο ιατρικός κλάδος αναγνωρίζει το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό, διδακτορικό επίπεδο) και εξειδίκευσης των διπλωματούχων νοσηλευτών, ικανότατους και πρόθυμους να παρέχουν υψηλού επιπέδου νοσηλευτική φροντίδα στον πάσχοντα συνάνθρωπο. Εξάλλου, από το 1980, που ιδρύθηκε το Τμήμα Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, δόθηκε η δυνατότητα στους αποφοίτους του να εξελίξουν την Νοσηλευτική Επιστήμη μέσα από Μεταπτυχιακά Προγράμματα και Διδακτορικές Διατριβές και να μεταλαμπαδεύσουν τις αξίες της, σε όλα τα Ανώτατα Ιδρύματα (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ). Ως εκ τούτου, οι ιατροί, της εποχής που βιώνουμε, αναγνωρίζουν τον καίριο και εξέχοντα ρόλο του νοσηλευτή ως ισότιμο μέλος της Διεπιστημονικής Ομάδας Υγείας, πόσο μάλλον την συμβολή του στην εκπαίδευση του ατόμου με σακχαρώδη διαβήτη.

Η πολυπλοκότητα και η χρονιότητα της νόσου του ΣΔ, απαιτεί τη συνεργασία πολλών επαγγελματιών υγείας, δημιουργώντας έτσι τη διεπιστημονική ομάδα στο διαβήτη ή χάριν συντομίας τη διαβητολογική ομάδα. Απαραίτητα μέλη αυτής της ομάδας είναι ο Ιατρός, ο Νοσηλευτής, ο Διαιτολόγος, ο Ψυχολόγος. Στην Αμερική βέβαια, συμμετέχουν και άλλοι επαγγελματίες όπως Κοινωνικός Λειτουργός, Γυμναστής, κα.

Σε αυτό το σημείο, δράττομαι της ευκαιρίας, να ευχαριστήσω ξεχωριστά και να επισημάνω την αμέριστη βοήθεια και υποστήριξη που μου παρείχε σε όλες τις προσπάθειές μου στην οργάνωση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος, η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία και ιδιαίτερα, ο πρόεδρός της κ. Ζ.  Μούσλεχ. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας και η κ. Μ. Σώμαλη, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο του νοσηλευτή, έχουν συνεργαστεί μαζί μου και έχουμε οργανώσει από κοινού σεμινάρια απευθυνόμενα σε νοσηλευτές και διαιτολόγους.

D.L: Στη χώρα μας έχει ανοίξει έστω και μέσω ατομικών εθελοντικών προσπαθειών από γιατρούς όπως ο αείμνηστος Χάρης Βασιλόπουλος, ο κ.  Ζ.  Μούσλεχ στη Θεσσαλονίκη, ο κ. Ρηγόπουλος, η Γ. Κάσσηκ.ά το θέμα της εκπαίδευσης του διαβητικού και της διαχείρισης της πάθησής του. Σε ποιους τομείς θα πρέπει να εκπαιδευτεί ένας νοσηλευτής για να μπορέσει να πλαισιώσει τέτοιου είδους  εκπαιδευτικές ομάδες;

Πολύ εύστοχη ερώτηση. Μέσα από το προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών της νοσηλευτικής, το οποίο ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα,τις ευρωπαϊκές οδηγίες, τις συστάσεις της  Διεθνούς Επιτροπής Εκπαίδευσης Νοσηλευτών, και προσαρμόζεται στις ανάγκες της κοινωνίας, παρέχονται οι βασικές γνώσεις Παθολογίας, Παθολογικής Νοσηλευτικής, Ψυχολογίας, Μεθόδων Διδασκαλίας, Αγωγής και Προαγωγής Υγείας,  Κοινοτικής Νοσηλευτικής κα. Όλα τα παραπάνω μαθήματα προσδίδουν στον μελλοντικό νοσηλευτή τα απαραίτητα εφόδια, ώστε να εργαστεί αποτελεσματικά, τόσο στο νοσοκομείο όσο και στην κοινότητα. Ως εκ τούτου, με την εμβάθυνση των παραπάνω τομέων (κυρίως σε μεταπτυχιακό επίπεδο), μπορούν κάλλιστα να πλαισιώσουν τις ομάδες εκπαίδευσης στο διαβήτη.

D.L Έχω την αίσθηση ότι εάν εμπλακούν στην εκπαίδευση του διαβητικού και εκπαιδευμένοι νοσηλευτές και νοσηλεύτριες αυτό θα έχει θετικά αποτελέσματα στην προσπάθεια του διαβητικού να  δεχθεί τον νέο τρόπο ζωής που του ¨επιβάλλεται¨.  Θα μας φέρνατε ένα παράδειγμά από την πολύτιμη εμπειρία που έχετε αποκτήσει στο εξωτερικό;

Είναι γεγονός, ότι η νοσηλευτική επιστήμη είχε εισάγει τις έννοιες εξατομικευμένη φροντίδα, ασθενοκεντρική προσέγγιση και ολιστική φροντίδα εδώ και τουλάχιστον 50 χρόνια, ενώ μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισαν να υιοθετούνται οι έννοιες αυτές από τον ιατρικό κόσμο. Πολλές μελέτες έχουν αναδείξει τον ουσιαστικό ρόλο του νοσηλευτή στη φροντίδα και την εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη. Η νοσηλευτική διαχείριση πασχόντωνμε σακχαρώδη διαβήτη, έχει προσφέρει υψηλά ποσοστά συμμόρφωσης τόσο στην φαρμακευτική αγωγή όσο και στον ενδεικνυόμενο τρόπο ζωής, μεγάλη ικανοποίηση των ασθενών από την παρεχόμενη φροντίδα υγείας και εκπαίδευση, μικρότερη επίπτωση υπογλυκαιμιών και γενικότερα μείωση των επιπλοκών, μείωση του κόστους των δαπανών και τέλος μεγάλη βελτίωση στην ποιότητα ζωής των ατόμων. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ο νοσηλευτής λόγω της ιδιότητάς του αναμφισβήτητα αφιερώνει πολλαπλάσσιο χρόνο στη φροντίδα και στην εκπαίδευση του πάσχοντα από οποιαδήποτε άλλον επαγγελματία υγείας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του νοσηλευτή είναι ότι θα πρέπει να γνωρίζει αναλυτικά τα δικαιώματα του ασθενούς και να δρα συχνά και όταν χρειάζεται ως συνήγορός του.

Ως παράδειγμα προς μίμηση από το εξωτερικόθα μπορούσε να αναφερθεί η διαχείριση νεοδιαγνωσμένου ατόμου με διαβήτη. Μετά την έξοδο του πάσχοντα από το νοσοκομείο,ο νοσηλευτής επισκέπτεται την οικία του για 2 ή 3 ημέρες ανάλογα βέβαια με την περίπτωση ή και πολύ περισσότερες όταν πρόκειται για παιδί. Σκοπός αυτού του εγχειρήματος είναι η παρακολούθηση, φροντίδα και η εκπαίδευση (onspot)  του ατόμου στον δικό του οικείο χώρο, όπου θεωρείται ότι η προσαρμογή καθίσταται ευκολότερη. Η παρουσία του νοσηλευτή σε αυτή την δύσκολη κατάσταση που βιώνει το άτομο, προσδίδει την αίσθηση του δικού του ανθρώπου, του συμμάχου του, του συμπαραστάτη του. Οι επισκέψεις αυτές δεν αφορούν μόνο τους νεοδιαγνωσκόμενους αλλά και τα άτομα που εμφανίζουν αρρύθμιστο διαβήτη, με σκοπό την ανίχνευση των παραγόντων που επιδρούν και επηρεάζουν τη ρύθμισή του.

Η πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τερέζα Μέη, η οποία πάσχει από διαβήτη τύπου 1, σε ομιλία της για το Εθνικό Σύστημα Υγείας στις 18 Ιουνίου 2018, αναφέρει χαρακτηριστικά για την υποστήριξη που έλαβε από τους ειδικευμένους νοσηλευτές στο διαβήτη. Μπορείτε να επισκεφτείτε το site της «Οργάνωσης Ευρωπαίων Νοσηλευτών στο Διαβήτη»*: https://www.fend.org/, στο οποίο είμαι μέλος και μόλις προχθές μου ανακοινώθηκε η εκλογή μου στο ΔΣ της οργάνωσης. Εύχομαι από τη θέση αυτή να κινητοποιήσω, όσο μπορώ τους νοσηλευτές της Ελλάδας, ώστε να κατευθυνθούν προς αυτή την εξειδίκευση που τόσο ανάγκη έχει η χώρα μας.

D.L Αυτή τη στιγμή η εξειδίκευση του νοσηλευτή στον Σακχαρώδη Διαβήτη γίνεται μέσα στο βασικό κύκλο σπουδών του ή πρέπει να ακολουθήσει κάποιος ένα σχετικό  μεταπτυχιακό πρόγραμμα; Πως βοηθάει η Πολιτεία και πόσο μπορούμε να πούμε ότι κάνουμε βήματα για να υιοθετήσουμε μοντέλα άλλων ανεπτυγμένων χωρών;

Όπως προανέφερα, τα μαθήματα του βασικού κύκλου σπουδών,  δηλαδή του προπτυχιακού προγράμματος, στοχεύουν στην διαμόρφωση, ανάπτυξη και ολοκλήρωση του γενικού νοσηλευτή. Η εξειδίκευση απαιτεί περαιτέρω εκπαίδευση υπό μορφή εντατικών σεμιναρίων, κλινικών φροντιστηρίων. Βέλτιστη οδό που οδηγεί στην πλήρη εξειδίκευση αποτελεί  η παρακολούθηση μεταπτυχιακού προγράμματος επικεντρωμένου στο Σακχαρώδη Διαβήτη.

Η τεράστια υποστελέχωση νοσηλευτικών ιδρυμάτων από νοσηλευτές στην Ελλάδα, αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα, που η Πολιτεία αδυνατεί να αντιμετωπίσει. Παρά την επαγγελματική εξουθένωση των νοσηλευτών, την ανεπάρκεια των νοσηλευτικών ιδρυμάτων, ο σύγχρονος νοσηλευτής επιζητά την περαιτέρω επιμόρφωση και εξειδίκευση. Αυτό προσδίδει φλόγα ελπίδας ώστε και εμείς στον Ελληνικό χώρο, κάποια στιγμή να μπορέσουμε να ακολουθήσουμε επιτυχημένα  μοντέλα άλλων ανεπτυγμένων χωρών στο πεδίο του διαβήτη. Ήδη, στη Θεσσαλονίκη υπάρχει εδώ και 6 χρόνια Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών « Φροντίδα στο Σακχαρώδη Διαβήτη» από το Τμήμα Νοσηλευτικής του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού και Εκπαδευτικού Ιδρύματος.  Στην Αθήνα, από το Τμήμα Νοσηλευτικής, του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής φέτος έγινε η έναρξη του Μεταπτυχιακού Πρόγραμματος Σπουδών «Διαχείριση Χρόνιων Νοσημάτων». Το εν λόγω Μεταπτυχιακό παρέχει τη δυνατότητα απόκτησης τριών Ειδικεύσεων, μία εκ των οποίων είναι η «Εκπαίδευση και Φροντίδα στο Διαβήτη», δίνοντας έμφαση ακριβώς στην Εκπαίδευση και ειδικότερα στην Εκπαίδευση της αυτοδιαχείρισης (DSME). Εδώ νομίζω ότι θα πρέπει, σκοπίμως, να υπενθυμίσω την ρήση του Πατέρα της Εκπαίδευσης στο Διαβήτη, ElliotJoslin:

«Η εκπαίδευση, δεν αποτελεί μέρος της θεραπείας του διαβήτη, είναι η θεραπεία»

*UK PM Acknowledges diabetes specialist nurses

19/06/2018

The National Health Service in UK (NHS) was founded 70 years ago on 7 July. In a speech on 18 June the UK Prime Minister, Mrs Theresa May, (who has T1 diabetes) mentioned the support she received from diabetes nurse specialists.

“From life-saving treatment to managing a life-changing condition – whoever we are, whatever our means, we know the NHS is there for us when we need it.

 

Μοιραστείτε το: