ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ

Αντίσταση στην ινσουλίνη (ΑΙ) – Ενα αλλιώτικο ταξίδι από τη φυσιολογία στην Παθοφυσιολογία

Γράφει ο Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας 

 

Έχουμε μιλήσει αρκετές φορές για την Αντίσταση στη δράση της Ινσουλινης ως ένα καίριο παθοφυσιολογικό σημείο πολλών παθολογικών καταστάσεων, όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (αλλά και ο Προδιαβητης), η Παχυσαρκία, η Μη Αλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ηπατος, γενικά το Μεταβολικό Σύνδρομο, το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών, κάποιες Συγγενείς Δυσλιπιδαιμιες, το Σύνδρομο Υπνικης Άπνοιας αλλά και κάποιες ενδοκρινοπάθειες (Cushing, Μεγαλακρία και άλλες) και τέλος τις επιπλοκες τους, τα καρδιαγγειακα και ηπατονεφρικά νοσήματα.
Με πολύ απλό τροπο ας θυμηθούμε ποια είναι η δουλειά της Ινσουλινης και τι ακριβως συμβαίνει σε αυτό που ονομάζουμε ΑΙ.

Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ στρέφεται κυρίως σε 3 ιστους : στο ήπαρ, στους μύες και στον λιπώδη ιστό.
– αποδίδει τη γλυκόζη από το αίμα στα κυτταρα που την χρησιμοποιούν ως ενέργεια, ενώ όση δεν χρησιμοποιείται αποθηκεύεται είτε σαν ένα μεγάλο αποθηκευτικό μόριο, το γλυκογόνο (ήπαρ, μύες) είτε ως λίπος (λιπώδη ιστό)
– σε συνεργασία με τη γλυκαγόνη ρυθμίζει ώστε τα επίπεδα ζαχαρου (γλυκαιμιας) στο αίμα να παραμένουν εντός συγκεκριμένων οριων (η ινσουλίνη έχει αναβολικη δράση ενώ η γλυκαγόνη καταβολική)
– αναστέλλει την διάσπαση του γλυκογόνου αλλά και την νεογλυκογένεση στο ήπαρ (παραγωγή γλυκοζης)
– μειώνει την λιπολυση του λιπώδους ιστού (και έτσι μειώνει τα επίπεδα των ελεύθερων λιπαρών οξέων στο αίμα) δηλαδή δεν βοηθάει την καύση του λιπους (για αυτό θεωρείται ότι η ινσουλίνη παχαίνει)
– προάγει την πρωτεΐνοσύνθεση
– έχει άμεση δράση στο ενδοθηλιο (εσωτερικό χειμώνα) των αγγείων, προκαλώντας αγγειοδιαστολή
– δρα ως αυξητικος παραγοντας και έτσι προάγει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ΟΤΑΝ ΕΧΟΥΜΕ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ???
ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ Η ΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΚΑΤΙ ΚΑΚΟ ???

Το άρθρο που ακολουθεί είναι εμπνευσμένο (και αφιερωμένο) απο τον Καθηγητή Παθολογίας και επι χρόνια Πρόεδρο της Ελληνικής Διαβητολογικης Εταιρείας (ΕΔΕ) Γεώργιο Δημητριαδη.

Στο τελευταίο λοιπον Συνέδριο (5ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΚΟΜΕΝ), “ο δάσκαλος” βάλθηκε να μας ταρακουνήσει για την απόλυτη στάση μας  στο μεγάλο εχθρό, την ΑΙ, απέναντι στην οποία έχουμε στήσει το στρατηγείο του πολέμου.
Μήπως όμως αυτή η ΑΙ μπορεί να είναι και κάτι άλλο εκτός από εχθρός ? Φαίνεται ότι το νόμισμα κι εδώ έχει δυο πλευρές.

«η ΑΙ δεν δημιουργήθηκε από τη φυσική επιλογή σαν κάτι κακο. Δημιουργήθηκε σαν ενας κορυφαίος μηχανισμός επιβίωσης»
Έτσι ξεκίνησε την ομιλία του. Τι συμβαίνει λοιπον ? Το βασικό καύσιμο του οργανισμού, είναι η γλυκόζη. Μάλιστα ο εγκέφαλος, τρέφεται αποκλειστικά μόνο με γλυκόζη. Ο μεταβολισμός της εξαρτάται από 2 ιστους, το ήπαρ, που είναι ιστός παραγωγής και οι μύες που είναι ιστός καταναλωτής. Και μεταξύ τους και ο λιπώδης ιστός που λειτουργει ως μπαλαντέρ όποτε χρειάζεται. Η σταθερότητα (ή ομοιοστασία οπως τη λέμε) της γλυκοζης ρυθμίζεται από τη μια πλευρά από την ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ και από την άλλη, όλες οι άλλες, οι ΑΝΤΙ-ΙΝΣΟΥΛΙΝΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ (όπως η γλυκαγόνη, κορτιζόλη, αυξητική ορμόνη, κατεκολαμίνες κλπ)

Όταν τρώμε, στη φάση του αναβολισμού, της αποθήκευσης ενέργειας, υπό την ευνοϊκή δράση της ινσουλινης, αποθηκεύεται γλυκόζη και λίπος. Ενώ αντίθετα όταν οι ιστοί έχουν ανάγκη να πάρουν ενέργεια, φάση του καταβολισμου, σπάνε οι αποθήκες και παράγονται και αποδίδονται γλυκόζη και λιπαρα οξέα !!! Αυτες οι δυο φάσεις του Μεταβολισμού (αναβολισμός και καταβολισμος) που άλλοτε υπερισχύει η μια και άλλοτε η άλλη, εξαρτώνται απο τις μεταβολικές ανάγκες του οργανισμού.

Έτσι όταν υπάρχουν ανάγκες για ενέργεια όπως πχ
– κύηση
– εφηβεία
– άσκηση
– αλλά και στον υπνο
– στις λοιμώξεις ή
– σε οξύ στρες
τότε οι Αντι-ινσουλινικες ορμόνες κάνουν μια Αντίσταση στην Ινσουλίνη, ώστε η γλυκόζη να μην πηγαίνει για αποθήκευση, αλλά και άμεσα δρουν στο ήπαρ να παράγει γλυκόζη και στο μυικό ιστό να σταματησει να καταναλώνει τη γλυκόζη και κινητοποιούν και τον λιπώδη ιστό να αποδώσει ενέργεια.
Βλέπουμε λοιπον πράγματι εδώ ότι η ΑΙ είναι αναγκαία για τη διατήρηση της ζωής.
Πχ το ΕΜΒΡΥΟ που μεγαλωνει (κύηση) έχει ανάγκη τη γλυκόζη και έτσι πρέπει να δημιουργηθεί φυσιολογικά ΑΙ ώστε να διατηρηθεί η γλυκόζη για το έμβρυο.
Επίσης στον ΥΠΝΟ όσο περνάει η ώρα, ο εγκέφαλος αρχίζει να στερείται γλυκοζης, στρεσαρεται, δημιουργεί μια προσωρινή και προοδευτική ΑΙ και τότε δυο αντι-ινσουλινικες ορμόνες, η κορτιζόλη και η αυξητική παράγουν γλυκόζη από το ήπαρ και κάνουν λιπολυση του λιπώδους ιστού (να γιατί ο ύπνος συνδέεται – ανάλογα αν είναι καλος ή όχι – με το μεταβολικό σύνδρομο και την παχυσαρκία).
Παρόμοιοι φυσιολογικοί μηχανισμοί για ΑΙ έχουμε και στην εφηβεία, την άσκηση, τις λοιμώξεις και το οξύ στρες, ως μηχανισμοί απαραίτητοι για την διατήρηση της ζωής !!!

ΠΑΜΕ ΟΜΩΣ ΤΩΡΑ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ, ΟΤΑΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΝΑΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ-ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΙ ΣΤΗΝ ΦΥΣΙΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟ
Όταν λοιπον δημιουργούμε ΕΜΕΙΣ (ή έστω καμία φορά και λόγω ασθενειών) κακές συνθήκες παθολογικού καταβολισμου (δες λίγο πιο πίσω ….), όπως πχ
— τρώμε πολύ και παχαίνουμε
— καθιστική ζωή με έλλειψη ασκησης
— κακή διατροφή και εμφάνιση Διαβήτη
— διαταραχές ύπνου
— κατάθλιψη ή και χρόνιο στρες
τότε, αυτός ο παθολογικός καταβολισμος δημιουργεί παρατεταμένη ΑΙ που ξεπερνά τα όρια της συντήρησης και από μηχανισμός επιβίωσης η Αντίσταση στην ινσουλίνη γίνεται μηχανισμός ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑΣ και δημιουργίας ΝΟΣΟΥ.
Έτσι λοιπον πχ
— όταν έχουμε ΥΠΕΡΦΑΓΙΑ δημιουργουνται υπερτροφικα λιποκύτταρα και δημιουργούνται ισχαιμικές αλλοιώσεις του λιπώδους ιστού, νεκρώσεις, έρχονται μακροφαγα από το ανοσοποιητικό και δημιουργούνται συνθήκες φλεγμονής, με απελευθέρωση φλεγμονωδών ουσιών (κυτταροκινες- λιποτοξινες). Αρχικά δημιουργείται μια τοπική ΑΙ στον λιπώδη ιστό αλλά μετά γίνεται γενικευμένη που σταδιακά οδηγεί σε υπεργλυκαιμια —-> ΣΔτ2 —> διαταραχες λιπιδίων (αθηρωματική νόσο) και Μεταβολικό Σύνδρομο —> Καρδιαγγειακές επιπλοκες.

Προσπάθησα με λίγα λογια, όσο γίνεται πιο απλά (κατανοητά μεν αλλά λίγο πιο δύσκολα για μη γιατρους ή του κλάδου), να αποδώσω ένα μερος από την ομιλία του Καθηγητή Δημητριαδη, που έδειχνε ότι η ΑΙ μπορεί να είναι και φίλη μας σε κάποιες φυσιολογικές καταστασεις αλλά τις περισσότερες φορές, εμείς την μετατρέπουμε σε εχθρό που θα οδηγήσει σε νόσο. Και τότε πρέπει να την πολεμήσουμε στήνοντας το ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ.

«Η φύση είναι σοφή. Κι εγώ πιστεύω στη σοφία της φύσης» Θα τελειώσω με αυτά τα λογια, από μια ομιλία που με έκανε πιο σοφό !!

 

Νικόλαος Γεωργιάδης

Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας 

Μοιραστείτε το: