ΚΕΤΟΓΟΝΙΚΗ ΔΙΑΙΤΑ – ΚΕΤΩΣΗ – ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ – ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ : ΠΙΘΑΝΑ ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΒΛΑΒΕΣ

Γράφει ο Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας 

Πριν λίγες ημέρες μιλήσαμε με την ευκαιρία ενός περιστατικού για τη διατροφή με αποκλεισμό των Υδατανθράκων και πόσο πολύ είχε ταλαιπωρηθεί η ασθενής η οποία αλόγιστα και χωρίς παρακολούθηση προσπαθούσε να χάσει βάρος.

Ξέρετε, μετά από 30 χρόνια καριέρα, μπορώ σε κάποια θέματα να έχω ακόμα και λίγο ΑΙΡΕΤΙΚΗ θέση, δλδ να αποκλίνω από αυτες που θα λέγαμε “επίσημες θέσεις”, ιδιαίτερα σε θέματα που η ιατρική επιστήμη δεν έχει μπορέσει να δώσει λύσεις στο 100%, όπως είναι το θέμα της ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ. Συχνά στα συνέδρια βάζουμε το ερώτημα τι έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα, τι ξέρουμε και πόσα ακόμα κομμάτια λείπουν από το παζλ της θεραπειας αυτής της μεγάλης παγκόσμιας και διαχρονικής πανδημιας, της παχυσαρκίας και όλων των επιπλοκων που επιφέρει στον παχύσαρκο ασθενή μας. Δεν μπορώ να πω ότι κι εγώ σαν γιατρός είμαι ευχαριστημένος από τα βήματα που έχουν γίνει. Αν είχαμε πετύχει να ελέγξουμε τη ΝΟΣΟ, δεν θα βαδίζαμε κάθε χρόνο σε αύξηση του παγκόσμιου ποσοστού των ανθρώπων που πάσχουν από την παχυσαρκία. Σκεφτείτε ότι μέχρι το 2050, οι ρυθμοί δείχνουν ότι σε όλο τον κόσμο, οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι θα είναι περισσότεροι από αυτούς με φυσιολογικό βάρος………. Ως γιατρος ομως έχω πάντα οδηγό το Ιπποκράτειο αξίωμα “ωφελεειν ή μη βλαπτειν” δλδ να προσπαθήσω να οφελήσω τον ασθενή μου και να μην κάνω κάτι που θα μπορούσε να τον βλάψει.
Ας προχωρήσουμε όμως στο θέμα μας γιατί παρά ήταν μεγάλη η εισαγωγή.

Τα μακροθρεπτικά συστατικά της διατροφης του οργανισμού μας είναι τρία,
– οι Υδατανθρακες (Υ)= 45-65% των αναγκών μας (η βασικότερη πηγή ενεργειας, κυρίως για τους μύες και τον εγκεφαλο),
– οι Πρωτεΐνες (Π) = 10-30% των αναγκών μας (υλικα για να συνθέσει απαραιτητες δομικες ουσίες όπως ορμόνες, αιμοσφαιρίνη για τη μεταφορά οξυγόνου, αντισώματα κλπ) και
– τα Λίπη (Λ) = 20-35% των αναγκών μας (τόσο για θερμορυθμιση, αποθήκευση ενέργειας αλλά και σύνθεση ορμονών, κυτταρικών τοιχωμάτων, μεταφορά λιποδιαλυτων βιταμινων κλπ)
Οπως βλέπουμε, η αναγκαιότητα της κάθε ομαδας είναι πολύ μεγάλη και ιδιαίτερη.

— Το θέμα του αποκλεισμού των Υ ιστορικά, τέθηκε για πρωτη φορά γύρω στο 1920 όταν παρατήρησαν ότι η αφαίρεση τους από τη διατροφή των επιληπτικών παιδιών μείωνε τις κρισεις και βελτίωνε το επίπεδο της ζωής τους.
— Στη δεκαετία 1960-1970 ξεκίνησαν οι μελέτες για την αντιμετώπιση της Παχυσαρκίας αποκλείοντας τους Υ από τη διατροφή (διαιτα Atkins – καρδιολόγος, 1972). Τα κιλά χανόντουσαν πραγματικά γρηγορα και εντυπωσιακά αλλά το ίδιο γρήγορη ήταν η επανάκτηση του βάρους (κι ακόμα παραπάνω) μετά το τέλος της δίαιτας
— Τελευταία ο αποκλεισμός των Υ χρησιμοποιείται θεραπευτικά με καλά αποτελέσματα (αλλά κάτω από παρακολούθηση και καθοδήγηση) σε καρκινοπαθείς βασιζόμενοι στο γεγονός ότι τα καρκινικά κυτταρα ζουν και πολλαπλασιάζονται μόνο χρησιμοποιώντας γλυκόζη για τον μεταβολισμό τους. Επομενως η έλλειψη γλυκοζης (Υ), οδηγεί σε μαρασμό το καρκινικό κυτταρο που δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί και έτσι γλυτώσουμε από υποτροπές της νόσου και ανάπτυξη νέων καρκίνων !!!
— Επίσης στη Νευρολογία μελέτες δείχνουν ότι άτομα που υπό καθοδήγηση διατηρούν μια διατροφή με περιορισμό των Υ, παρουσιάζουν μια βελτίωση των νευροεκφυλιστικών παθήσεων (πχ Azheimer, Parkinson κλπ) και στην αναπτυξιακή διαταραχή του αυτισμού, ίσως γιατί οι παραγόμενες κετονες βελτιώνουν και πολλαπλασιάζουν τα μιτοχόνδρια των νευρικών κυττάρων. Τα μιτοχόνδρια είναι τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων, επομενως η καλύτερη δραστηριότητα τους, αυξάνει συνολικά την απόδοση τους, οδηγωντας και σε βελτίωση της άνοιας και των λοιπών γνωστικών λειτουργιών.
— Ένα ακόμα φαινόμενο που ευνοείται από τις κετονες που παράγονται στη λεγόμενη Κετογονικη Διατροφή είναι η ΑΥΤΟΦΑΓΙΑ (οποίος θέλει μπορεί να ανατρέξει σε παλαιοτερο άρθρο μου). Η αυτοφαγια πρακτικά είναι ένα είδος βιολογικού καθαρισμού των αποβλήτων που παράγονται μέσα στο κυτταρο κατά τον μεταβολισμό και τα οποία οδηγούν σε φλεγμονή, οξειδωτικό στρες και γήρανση.
— Παρατηρείται βελτίωση της ρύθμισης του ζαχαρου και των τριγλυκεριδίων και καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.

Εδώ θα μπορούσε να πει κανείς «ΔΕΝ ΜΑΣ ΤΑ ΛΕΣ ΚΑΛΑ ΓΙΑΤΡΕ, προχτές μας έθαβες τη δίαιτα που έκανε η ασθενής σου και είχε τόσα προβλήματα ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΜΑΣ ΑΡΑΔΙΑΖΕΙΣ ΤΟΣΑ ΟΦΕΛΗ ……..». Πράγματι έτσι είναι.

Πριν προχωρήσουμε θα πρέπει να πούμε δυο κουβέντες ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΕΤΟΝΕΣ-ΚΕΤΩΣΗ και τι είναι ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ και πόσο κοντά είναι αυτά τα δυο, με μεγάλο κίνδυνο για την υγεία.

Όταν τρώμε φυσιολογικά, μετά τη διάσπαση των Υ, με την παρουσία της Ινσουλινης η γλυκόζη καταληγει ως καύσιμη κινητήρια ενέργεια στα κυτταρα. Τι γίνεται όμως όταν δεν υπάρχουν Υ δλδ δεν υπάρχει γλυκόζη ???
Για λίγες ώρες-μέρες ο οργανισμός βρίσκει γλυκόζη από τα αποθέματα (γλυκογόνο) και όταν εξαντλούνται και αυτά στρέφεται εν μέρει στις Πρωτεΐνες από τις οποίες θα συνθέσει γλυκόζη (νεογλυκογένεση) και κυρίως στο λιπώδη ιστό. Με τη διάσπαση του λιπους παράγονται ΚΕΤΟΝΕΣ τις οποίες αναγκαστικά ελλείψη γλυκοζης χρησιμοποιεί σαν καύσιμη ύλη. Αυτό πια το σημείο είναι το σημείο που ονομάζουμε ότι Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΚΕΤΩΣΗ. Για να φτάσει κάποιος σε κέτωση απαιτουνται 3-4 ημερες αλλά ανάλογα και με τη δραστηριότητα ή άλλες παθολογικες καταστασεις μπορεί και να χρειαστούν εβδομάδες ή και λίγες ώρες (πχ βαριά εργασία, έντονη άσκηση, υπερκόπωση, σκληρή και επίπονη δίαιτα κέτο, πυρετος-λοίμωξη, φάρμακα κλπ). Στη φάση αυτή της κετωσης αρχικά εμφανίζονται άσχημα συμπτώματα όπως κακουχία, κακοδιαθεσια, πονοκέφαλος και κοιλιακά άλγη, διαταραχες ύπνου, ζάλη, μυαλγίες, ναυτία, ανορεξία, κακοσμία και άλλα τα οποία επειδή μοιάζουν με μια γριπώδη κατάσταση έχει ονομαστεί “γρίπη κέτο”. Προσοχή όμως, ανάλογα το υπόστρωμα κάθε ασθενούς αυτά δυνητικά μπορεί να διαρκέσουν ακόμα και εβδομάδες και να κάνουν τη ζωή δύσκολη (θυμηθείτε την ασθενή που λέγαμε).
Αν λοιπον ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΕΤΟΝΗΣ ΞΕΠΕΡΑΣΟΥΝ ΚΑΠΟΙΑ ΟΡΙΑ (είτε από ανάγκες του οργανισμού πχ διαβητικος, νεφροπαθής κλπ είτε από μεγάλη και μακροχρόνια αποχή από Υ συνολικά λόγω δίαιτας με λιγότερο από 5% σε Υ, είτε από έλλειψη σωστής καθοδήγησης από ομάδα γιατρού-διαιτολόγου που γνωρίζει το αντικείμενο), ΤΟΤΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΕΙ Η ΟΞΕΩΣΗ-ΚΕΤΟΞΕΩΣΗ και να απειληθεί ακόμα και η ζωή !!!

Τι είναι η ΟΞΕΩΣΗ και γιατί είναι τόσο σοβαρή για την υγεία μας ???

Αν θυμάστε λίγο από τη χημεία, κάποιες χημικές ενώσεις χαρακτηρίζονται ως ΟΞΕΑ (πχ υδροχλωρικό οξύ και κάποιες άλλες ως ΒΑΣΕΙΣ ή ΑΛΚΑΛΙΚΕΣ. Ο οργανισμός μας βρίσκεται σε μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτες που ονομάζεται ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ. Κάθε μεταβολή λόγω αλκαλικής ή όξινης υπερφόρτισης (ή και ανεπάρκειας) που μπορεί να οδηγήσει σε ΟΞΕΩΣΗ ή ΑΛΚΑΛΩΣΗ (δλδ διαταραχή της οξεοβασικης ισορροπίας), ο οργανισμός μας κινητοποιεί μηχανισμούς διόρθωσης-αποκατάστασης μέσω των νεφρών και των πνευμόνων. Αν τα καταφέρει όλα πάνε καλά και συνερχόμαστε, αν όμως δεν πάνε καλά τα πράγματα τότε μπορεί η κατάσταση να ξεφύγει από τον έλεγχο των δυνάμεων του οργανισμού και μόνο με θεραπευτική παρέμβαση σε Νοσοκομείο να ξεφύγουμε το θάνατο !!!

Τώρα που λίγο μπήκαμε στο πνεύμα, ας κατανοήσουμε ότι αυτά που τρώμε, Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΑΣ, παίζει μεγάλο ρόλο σε αυτή την οξεοβασικη ισορροπία. Όταν οι τροφές μας υπερφορτώνουν με ΟΞΙΝΟ ΦΟΡΤΙΟ (keto diet) βαδίζουμε ένα επικίνδυνο μονοπάτι. Τετοιες τροφές είναι συχνά αυτες που προτείνονται στην Κετογονικη Διατροφή (λίπη, παχιά κρέατα, βούτυρο, κίτρινα σκληρά τυριά κλπ)
Και μάλιστα πολλοί φτάνουν να προτείνουν μια πολύ σκληρή αναλογία με Υ<5-10%, Π<15-20% και ΛΙΠΑΡΑ>90%. Και πολλοί που κάνουν αυτή τη δίαιτα, ιδιαίτερα χωρίς καθοδήγηση, με καλοθελητές του Διαδικτύου ή φίλους από το γυμναστήριο κλπ, τρώνε αυτά που λέμε “βρώμικη-keto”, δλδ κακά λιπαρα κορεσμένα, μπέικον, λουκάνικα κλπ αντι να επικεντρωθούν στα καλά λιπαρα του ελαιολάδου, ελιες, του αβοκάντο, των λιπαρών ψαριών, τη σοκολάτα με >90% κακάο, ταχίνι κλπ.
Και παρατείνουν χωρίς έλεγχο αυτή τη λανθασμένη διατροφή χωρίς έλεγχο, κινδυνεύοντας από νεφρολιθίαση-νεφροπαθεια, οστεοπόρωση, ουρική αρθρίτιδα και έλλειψη βιταμινης Β και μετάλλων όπως Μαγνήσιο και Ψευδάργυρο.
Επίσης φοβούμενοι μη φανε Υ, δεν τρώνε ούτε επιτρεπόμενα λαχανικά όπως το κουνουπίδι, μπρόκολο, σπανάκι, αγγούρι κλπ.

 

Μετά από όλα αυτά, είσαστε σίγουροι ότι
– ότι είναι μια αποδεκτή διατροφή ?
– οτι θα ξερετε εσείς ή και ο καθοδηγητής σας όλα τα  μυστικά μιας δύσκολης εξίσωσης ?
– ότι επιτρέπει η υγεία σας και τα πιθανά νοσήματα που έχετε να την ακολουθήσετε ?
– οτι επιτρέπεται να την συνδυάσετε με τα φάρμακα που λαμβάνετε ?
– οτι θα χάσετε βάρος αν τρώτε 5000-6000 θερμίδες και περνάτε όλη τη μέρα σας στον καναπέ βλεποντας τηλεόραση ……

Θα τελειώσω λέγοντας οτι οι μελέτες έδειξαν οτι μπορεί κάποιος που κάνει ketodiet αρχικά να χανει πιο γρηγορα κιλά, αλλά σε βαθος χρόνου πχ μετά από 1 χρόνο δίαιτας, όσοι έχουν ακολουθήσει οποιοδήποτε δίαιτα, είχαν το ίδιο αποτέλεσμα απώλειας βάρους.
Επομενως βρείτε παρέα με το γιατρό σας και τον διαιτολόγο σας την ιδανική για εσάς δίαιτα, που δεν θα υπονομεύει την υγεία σας και αφού αποφασίσετε να αλλάξετε και τις κακες σας συνήθειες, τότε κάντε το σωστο βήμα. Ισως οι λύσεις που ακόμα δεν έχουμε βρει με βεβαιότητα να κρύβονται σε συνδυασμούς διατροφών ήπια κετωση-μεσογειακή ολιγοθερμιδικη-διαλειμματική, πάντα με τη βοήθεια του ειδικού.

Νικόλαος Γεωργιάδης

Ιατρός, Ειδικός Παθολόγος, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας